Ali Məhkəmənin ziddiyyətli qərarları hüquq sisteminin etibarlılığını sarsıdır

Ümumi Məlumat

Bakı şəhərinin Badamdar qəsəbəsində bir evin mülkiyyəti ilə bağlı son işdə Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi ziddiyyətli qərarlar çıxarıb ki, bu da hüquq sisteminin dayanıqlığı və etibarlılığı ilə bağlı ciddi narahatlıqlara səbəb olub. Bu məqalədə işin təfərrüatları, ziddiyyətli qərarlar və hüquqi müəyyənlik və ictimai etimad üçün geniş təsirləri araşdırılır.

İşin Təfərrüatları

Sovet dövründə dövlət, İkinci Dünya Müharibəsində iştirak etdiyi üçün cavabdehin babasına ev bağışlayır. Babanın ölümündən sonra Müdafiə Nazirliyi Cavabdehə müraciət edərək evin boşaldılmasını tələb edir və yalnız 5000 AZN kompensasiya təklif edir. Cavabdeh evin əldən çıxmaması üçün kömək üçün müştərimizə (bundan sonra İddiaçı) müraciət edir.

İddiaçı Cavabdehlə aşağıdakı şərtlərlə kömək göstərməyə razılıq verir və tərəflər bu barədə razılığa gəlir:

1. İddiaçı Cavabdehin evinin yerləşdiyi torpaq sahəsində ev tikəcək və hər iki tərəf eyni yerdə qalacaq. Yəni cavabdeh öz evində, İddiaçı isə həmin evin torpaq sahəsində ev tikməklə orada ailəsi ilə birgə qalacaq.
2. Tərəflər evlərini dəyişəcəklər – İddiaçı Badamdardakı evin əvəzinə, Cavabdehə İddiaçının Əhmədli qəsəbəsindəki evini verir.
3. Alternativ olaraq, Cavabdeh İddiaçıya 120,000 AZN ödəyəcək.

Öhdəliklərin yerinə yetirilməsini təmin etmək üçün İddiaçı, Cavabdehdən 120,000 AZN məbləğində borc aldığını təsdiqləyən qəbz imzalamasını tələb edir.

Məhkəmə Prosesləri

1. Birinci Instansiya Məhkəməsi (Səbail Rayon Məhkəməsi): Yazılı müqavilə olmadığı üçün İddiaçının iddiası rədd edilir.
2. Bakı Apellyasiya Məhkəməsi: Bu məhkəmə birinci instansiya məhkəməsinin qərarını qüvvədə saxlayır.
3. Ali Məhkəmə (Birinci Kassasiya icraatı): Ali Məhkəmə apellyasiya məhkəməsinin qərarını ləğv edərək, yazılı müqavilə olmasa da, tərəflər arasında müqavilə münasibətlərinin (əvəzli tapşırıq müqaviləsi) mövcudluğunu tanıyır və apellyasiya məhkəməsinə xidmət haqqını müəyyən etməsi barədə göstəriş verir.
4. Bakı Apellyasiya Məhkəməsində İkinci araşdırma: Apellyasiya məhkəməsi birinci instansiya məhkəməsinin qərarını qüvvədə saxlayır, xidmət haqqının dəqiq müəyyən edilməməsi səbəbi ilə iddianı rədd edir.
5. Ali Məhkəmə (İkinci Kassasiya icraatı): Ali Məhkəmə tərəflər arasında razılaşdırılmış üç alternativ xidmət haqqının mövcudluğunu tanıyır və işi yeni qərar qəbul etmək üçün apellyasiya məhkəməsinə qaytarır.
6. Bakı Apellyasiya Məhkəməsində Üçüncü araşdırma: Apellyasiya məhkəməsi Ali Məhkəmənin göstərişlərinə uyğun yeni qərar qəbul edir. Bu dəfə Cavabdehin vəkili bu qərardan kasassiya şikayəti verir.
7. Ali Məhkəmə (Üçüncü Kassasiya icraatı): Ali Məhkəmə apellyasiya məhkəməsinin qərarını ləğv edərək, 120,000 AZN məbləğindəki xidmət haqqının adekvat olmadığını bildirir.
8. Cari Status: İş Bakı Apellyasiya Məhkəməsində davam edir və məhkəmə Ali Məhkəmənin ziddiyyətli göstərişlərini həll etməkdə çətinlilə üzləşib.

Hüquqi analiz

Ali Məhkəmənin ziddiyyətli qərarları məhkəmə proseslərinin uzadılmasına səbəb olmaqla yanaşı, həm də hüquqi nəticələrin öncədən görmək imkanını ciddi şəkildə zədələyir. Əvvəlcə Ali Məhkəmə müqavilə münasibətlərini tanıyıb və konkret xidmət haqlarını müəyyənləşdirdiyi halda öz göstərişlərini ləğv edərək xidmət haqqının adekvatlığını sual altına qoyur. İşin belə davam etməsi hüquqşünaslar üçün təhlükəli bir vəziyyət yaradır ki, onlar məhkəmə qərarlarını öncədən görə bilmirlər və bu ictimaiyyətin məhkəmə sisteminə olan etimadını sarsıdır.

Təsirlər

1. Hüquqi Qeyri-müəyyənlik: Ziddiyyətli qərarlar hüquqşünasların müştərilərinə etibarlı məsləhət verməsini çətinləşdirir, onların effektiv planlaşdırma və danışıqlar aparma qabiliyyətinə təsir edir.
2. Etimadın pozulması: İctimaiyyətin məhkəmə sisteminə olan etimadı, Ali Məhkəmənin ziddiyyətli qərarlar çıxardığı zaman azalır. Bu etimadın eroziyası hüququn aliliyi və cəmiyyətin sabitliyi üçün uzunmüddətli mənfi təsirlərə malik ola bilər.
3. Uzanmış Məhkəmə Prosesi: Məhkəmələr arasında işin dəfələrlə yeni baxışa qaytarılması hüquqi mübahisələrin müddətini uzadır, xərcləri və tərəflər üçün emosional gərginliyi artırır.

Nəticə

Bu işdə Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin son ziddiyyətli qərarları hüquq sistemində narahatlıq doğuran bir dayanıqlılığın və tutarlılığın olmadığını vurğulayır. Məhkəmə hakimiyyətinin qanunun aliliyini təmin etmək, ədalətli məhkəmə proseslərini təmin etmək və ictimaiyyətin hüquq sisteminə olan etimadını qorumaq üçün aydın və sabit qərarlar verməsi vacibdir.

---